Plasbuisvernauwing (urethrastrictuur) en mogelijke behandelingen in Meander Medisch Centrum

Klachten bij vernauwing plasbuis

Een plasbuisvernauwing wordt ook wel urethrastrictuur genoemd (plasbuis = urethra, vernauwing = strictuur). U kunt de volgende klachten hebben:

• een slappe straal
• niet goed in één keer uit kunnen plassen
• blaasontsteking
• versterkte aandrang
• pijn bij aandrang
• pijn bij klaarkomen
• bloed bij de urine.

Sommige (jonge) mannen hebben helemaal geen klachten.

Plasbuis (urethra) van een man

De plasbuis van een man is ongeveer 20 cm lang en loopt van de blaasuitgang tot aan het puntje van de penis. Een deel van de plasbuis bevindt zich inwendig in het lichaam.

De prostaat (en de sluitspier) liggen om de plasbuis heen. Verderop in de penis liggen de zwellichamen die de erecties veroorzaken, bovenop de plasbuis. Aan de binnenkant is de plasbuis bekleed met slijmvlies en daaromheen zit een zwellichaam. De eikel is onderdeel van dit zwellichaam. Het is niet overal even dik. Dit is belangrijk als de plasbuis geopereerd moet worden.

Bron: Nederlandse Vereniging voor Urologie

Oorzaak plasbuisvernauwing

In de plasbuis kan littekenweefsel ontstaan. Dit littekenweefsel verliest zijn normale veerkracht en elasticiteit. Hierdoor ontstaat een vernauwing in de plasbuis. De precieze plek en hoeveelheid littekenweefsel zijn bepalend voor de keuze welke behandeling het meest geschikt is.

Littekenweefsel in de plasbuis kan ontstaan door:

• het plaatsen van een katheter
• een operatie via de plasbuis (bijvoorbeeld een steen verwijderen uit de urinewegen)
• een blaasontsteking of een SOA (bijvoorbeeld gonorroe)
• een chronische ontsteking van de plasbuis en de voorhuid (LSEA)
• aangeboren littekenweefsel (‘klep’ in de plasbuis of hypospadie)
• een trauma (bijvoorbeeld trap in het kruis of fietsstangverwonding).

Soms blijft onduidelijk waardoor het littekenweefsel is ontstaan. 

Vernauwde voorhuid en chronische ontsteking van de plasbuis en de voorhuid (LSEA). Bron: Shutterstock.com

Onderzoeken bij vernauwing plasbuis man

Voor het maken van een goede behandelkeuze is het belangrijk te weten waar de strictuur zich precies bevindt én hoe uitgebreid de plasbuisvernauwing is. Hiervoor zijn verschillende onderzoeken mogelijk:

• Kijkonderzoek van de blaas (cystoscopie)
  De uroloog brengt een slangetje met een camera via de plasbuis naar binnen om rechtstreeks naar de vernauwing te kijken.
  Lees meer in de folder cystoscopie

• Röntgenonderzoek van de plasbuis (retrograde urethrogram)
  Tijdens dit onderzoek wordt via de penis contrastvloeistof in de plasbuis gespoten. Op de plek waar de vernauwing zit is de plasbuis niet elastisch. Hier zal dus een ‘inkeping’ te zien zijn. Dit onderzoek is zeer geschikt om de precieze plek en de lengte van de vernauwing te bepalen. Ook geeft het informatie over de rest van de plasbuis in de richting van de blaas.
  Lees meer in de folder retrograde urethrografie
  
  Een röntgenfoto van de plasbuis met contrastvloeistof. Er is een vernauwing te zien bij de pijl. Bron: Nederlandse Vereniging voor Urologie

• Plastest (flowmetrie)
  Een plastest geeft een indruk van hoeveel plas er nog door de plasbuisvernauwing heen kan stromen. Met een echo wordt daarna gekeken of het nog lukt de blaas goed leeg te plassen.
  Lees meer in de folder Flowmetrie

• Urineonderzoek
  Wij onderzoeken uw urine in ons laboratorium om een blaasontsteking uit te sluiten.
  Lees meer op de pagina Urineonderzoek 

Behandelingen bij vernauwing plasbuis man

Uroloog Mirjam Schotman legt de verschillende manieren uit waarop een plasbuisvernauwing behandeld kan worden. Voor elke behandeling geldt dat u zich steeds moet afvragen wat de behandelopties en de bijbehorende voor- en nadelen, specifiek in uw situatie, betekenen. Onder het overzicht worden de behandelingen nader toegelicht.

Behandeling: Otis/Sachse

• Wat is het: opensnijden via plasbuis.
  
• Kans op ‘succes’: 70-80% 1e keer, 40-50% 2e keer, <30% daarna.
  
• Risico’s: blaasontsteking, nabloeding, terugkeer van de vernauwing.
  
• Voordeel: korte operatie, maar +/- 1 dag katheter.
  
• Nadeel: als de vernauwing terugkomt, heeft een 2e Sachse veel minder kans van slagen.

Behandeling: Zelf dilateren

• Wat is het: oprekken vernauwing.
  
• Kans op ‘succes’: littekenweefsel blijft aanwezig.
  
• Risico’s: toename van littekenweefsel door plasbuis-beschadiging, blaasontsteking, beschadiging van het slijmvlies waardoor bloedverlies optreedt.
  
• Voordeel: geen operatie.
  
• Nadeel: littekenweefsel blijft zitten; bij stoppen met dilateren komt de vernauwing terug. U moet de 'behandeling' zelf uitvoeren.

Behandeling: Urethra plastiek

• Wat is het: wegnemen vernauwing via snee achter balzak, uiteinden aan elkaar of stuk  slijmvlies ertussen plaatsen.
  
• Kans op ‘succes’: end to end: 80-90%, Onlay: 80%.
  
• Risico’s: bloeding, urineweginfectie, minimale verkorting van de penis, minder krachtige zaadlozing, nadruppelen.
  
• Voordeel: grootste kans op langdurig openblijven van de plasbuis (definitief 'succes').
  
• Nadeel: grote(re) operatie, 3 weken katheter.

Behandeling: Niets doen

• Voordeel: geen operatie of zelf dilateren.
  
• Nadeel: kans op schade op lange(re) termijn. Kans op plotseling niet meer kunnen plassen; er kan dan geen katheter worden geplaatst.

Lees ook: De richtlijn Urethrastricturen van de Nederlandse Vereniging voor Urologie 

• Operatie: insnijden plasbuisvernauwing (Sachse- of Otisoperatie)
  Dit is een behandeling waarbij via de plasbuis inwendig het littekenweefsel wordt opengesneden. Hierdoor wordt de plasbuis wijder. De operatie duurt maximaal één uur. U heeft geen uitwendige wond en u herstelt snel. Meestal wordt na de operatie voor één nacht een katheter geplaatst. De kans dat de vernauwing hiermee definitief wegblijft is gemiddeld genomen 80%.

    

Als de vernauwing na deze behandeling terugkomt betekent het waarschijnlijk dat er meer littekenweefsel in het zwellichaam (om de plasbuis heen) zit dan gedacht. Een tweede Otis/Sachse heeft veel minder kans van slagen.

De belangrijkste risico’s zijn: blaasontsteking, nabloeding, terugkeer van de vernauwing. De kans op incontinentie of erectiestoornissen na een plasbuisoperatie is gelukkig erg klein.

• Zonder operatie: oprekken plasbuisvernauwingZonder operatie: oprekken vernauwing Zonder operatie: oprekken vernauwing (zelfdilatatie)
  Dilateren betekent oprekken van de plasbuis. Hierbij wordt littekenweefsel niet ingesneden of weggehaald. Een verpleegkundige leert u om zelf een dun slangetje via de plasbuis in te brengen om op die manier het littekenweefsel op te rekken. Hoe vaak dit moet gebeuren varieert van mens tot mens. Als u stopt met zelf-dilateren komt de vernauwing weer terug.
  De risico’s zijn: toename van littekenweefsel door plasbuisbeschadiging, blaasontsteking, beschadiging van het slijmvlies waardoor bloedverlies.

• Operatie: verwijderen plasbuisvernauwing (urethraplastiek)
  Een urethraplastiek is een operatie waarbij via een snee tussen de balzak en de anus de plasbuis vrijgelegd wordt en het littekenweefsel in zijn geheel verwijderd wordt.
  
  End-to-end urethraplastiek (EPA)
  Als de strictuur (vernauwing) kort is kunnen daarna de twee gezonde stukjes plasbuis rechtstreeks weer aan elkaar gezet worden (end-to-end).
  
  Onlay urethraplastiek
  Soms is er teveel plasbuis weggehaald of te weinig ‘lengte’ om de plasbuis rechtstreeks aan elkaar te zetten. In dat geval wordt er een stukje slijmvlies van buitenaf tussen gezet. Hiervoor gebruiken we mondslijmvlies (en heel soms voorhuid). Dit heet een onlay urethraplastiek.
  
  De operatie gebeurt onder algehele narcose en duurt ongeveer 3 kwartier tot 1,5 uur. Gedurende die tijd ligt u met uw benen in de beensteunen op de operatietafel.
  
  Na de operatie wordt een katheter geplaatst die gemiddeld 2-3 weken in moet blijven. De kans dat u na een urethraplastiek definitief genezen bent is 70-90%.
  
  Complicaties van de operatie zijn: bloeding, urineweginfectie, minimale verkorting van de penis, minder krachtige zaadlozing, nadruppelen. De kans op incontinentie of erectiestoornissen na een plasbuisoperatie is gelukkig erg klein.
  
  Lees meer in de folder Plasbuisoperatie / Urethraplastiek

• Niks doen
  Een plasbuisvernauwing is gelukkig vrijwel nooit een levensbedreigende aandoening. Niks doen is altijd een optie. Vaak wordt toch geadviseerd om de plasbuisvernauwing op te heffen, omdat op lange termijn de nauwe plasbuis ervoor zorgt dat de blaas heel veel druk moet opbouwen om goed leeg te kunnen komen. De blaas kan hierdoor beschadigd raken en niet meer goed functioneren.
  
  Heel zelden komt het voor dat mannen plotseling helemaal niet meer kunnen plassen. De plasbuis is dan afgesloten. Dit heet acute urine retentie. Om de blaas te legen moet dan met spoed een buik-katheter” (supra-pubische katheter) geplaatst worden.

Wilt u weten of een plasbuisoperatie voor u een goede behandeling is?

• Stel u vraag aan onze plasbuisexpert Mirjam Schotman via ons webformulier;
• Maak via uw huisarts een afspraak met haar.

Aanvullende informatie

• Alles over Urologie Nederlandse Vereniging voor Urologie over plasbuisvernauwing