Esther van Eden vertelt: “Door kanker of de behandeling van kanker kunnen zenuwen beschadigen of minder goed gaan werken. Dit heet neuropathie. Door deze zenuwschade ervaren patiënten klachten zoals tintelingen, gevoelsverlies, krachtsverlies en brandende pijn wat problemen veroorzaakt in het dagelijks leven. Deze klachten kunnen tijdelijk, maar ook blijvend van aard zijn. Een jaar na het beëindigen van de chemotherapie heeft dertig procent van de patiënten nog blijvende klachten met invloed op hun kwaliteit van leven.” Elsbeth ziet op de dagbehandeling Oncologie regelmatig patiënten met zenuwschade als gevolg van chemotherapie: “Momenteel is er geen effectieve manier om zenuwschade te voorkomen of behandelen. Dosisreductie of het stoppen van de chemotherapie is de enige maatregel. Dit kan gevolgen hebben voor de werkzaamheid van de behandeling en de overlevingskansen van de patiënt.”

Studies
Esther volgde de opleiding tot verpleegkundig specialist aan de Hogeschool Utrecht en besloot zich met haar masterthesis verder te verdiepen in neuropathie: “Door neurotoxische chemotherapie kan neuropathie optreden. We noemen dit CIPN, Chemotherapie geïnduceerde Perifere Neuropathie. Patiënten kunnen CIPN-klachten ervaren op sociaal, lichamelijk en/of psychisch gebied. Het onderwerp van mijn masterthesis ging over screening en beoordeling van CIPN-klachten bij patiënten die behandeld worden met neurotoxische chemotherapie.” Elsbeth volgt de master Innovatie in Zorg en Welzijn aan de Hogeschool Utrecht en heeft literatuuronderzoek gedaan naar de effecten van hand-voetkoeling. “Op de dagbehandeling hebben we eerder dit jaar een hand-voetkoeling apparaat (Hilotherm) op proef gehad. Hand-voetkoeling (koudetherapie) op handen en voeten lijkt een goed effect te hebben op zowel CIPN als ook nageltoxiciteit. Door kou trekken bloedvaten samen waardoor er minder zenuwbeschadigingen optreden en patiënten zo min mogelijk klachten ervaren. In Nederland is echter nog geen onderzoek gedaan naar het effect van hand-voetkoeling, waardoor dit niet een standaard onderdeel van de behandeling is. We hopen met ons onderzoek eraan bij te dragen dat de hand-voetkoeling standaard onderdeel van de behandeling wordt. ”

Onderzoek
Esther vervolgt: “We hopen door ons onderzoek aan te tonen dat hand-voetkoeling voor minder zenuwschade in handen en voeten zorgt en daarmee minder negatieve invloed heeft op de kwaliteit van leven bij patiënten. De hypothese is dat door kou bloedvaten samentrekken, waardoor er minder chemotherapie naar de zenuwen kan lekken en zenuwschade voorkomen kan worden. Het onderzoek gaan we uitvoeren bij patiënten met borstkanker die behandeld worden met Paclitaxel. De doelstelling van ons onderzoek is om met behulp van objectieve- en subjectieve metingen aan te tonen of hand-voetkoeling effectief is in de vermindering of het voorkomen van CIPN-klachten en nageltoxiciteit bij borstkankerpatiënten die behandeld worden met Paclitaxel. Voor mijn masterthesis heb ik een screeningslijst ontwikkeld waarmee zorgprofessionals op basis van objectieve punten (autonome, sensibele en motorische klachten en neurologisch onderzoek) en subjectieve vragen (wat is de impact van CIPN-klachten op de kwaliteit van leven) CIPN kunnen screenen en beoordelen. Het onderzoek gaat een jaar duren waarin we met een trialgroep en een controlegroep gaan werken. We willen de effecten op korte termijn weten, maar ook wat de effecten van hand-voetkoeling op CIPN-klachten zijn drie en zes maanden na de behandeling met Paclitaxel.”

Meander Academie en studieteam
Elsbeth vertelt meer over de opzet van het onderzoek: “We hebben bij de aanpak hulp gekregen van het Wetenschapsbureau van de Meander Academie. In samenwerking met de Meander Academie is een studieteam opgericht, bestaande uit Pieternel Pasker, internist-oncoloog Hans-Martin Otten, internist-hematoloog Jara Baas en klinisch fysicus Renske Houben. Onze studies en werkvelden komen heel mooi samen in dit onderzoek. Het mooie is dat wij samen zowel de patiënten op de poli als op de dagbehandeling zien. Iedereen is enthousiast. We hopen ook dat andere ziekenhuizen willen aanhaken bij het onderzoek. Wanneer de uitkomsten van het on­derzoek de meerwaarde van hand-voetkoeling middels de Hilo­therm aantonen, heeft de afdeling Longgeneeskunde ook belangstelling voor deze therapie voor haar patiëntengroep."